Een vrijwilliger van Stichting Collectie Aviodrome heeft een morseschrijver uit 1878 gerestaureerd. Het apparaat werd gebruikt om de morsevaardigheden van telegrafisten in opleiding, ook militairen, te toetsen en om boodschappen op papier over te brengen. Op 11 januari is het ‘Leer je naam in morsecode’-dag. In 1835 werd op deze dag voor het eerst morse gedemonstreerd door de uitvinder.
Morse is een alfabet dat bestaat uit lange en korte punt- en streeptekens en wordt via een seinsleutel geproduceerd middels korte en lange piepjes: morsecode. De telegrafist beheerst de morsetaal en bedient de seinsleutel. De berichten werden via de kabel of radio verstuurd en de ontvanger, eveneens een telegrafist, vertaalde de boodschap naar een leesbare taal. Morsecode werd tot de jaren 60 gebruikt in de lucht- en scheepvaart. De telegrafist maakte dan ook deel uit van de bemanning van het vliegtuig of schip. De morsecode dankt zijn naam door de bedenker: Samuel Morse. Hij ontwikkelde de taal rond 1835 om te communiceren via zijn uitvinding: elektrische telegrafie.
De gerestaureerde morseschrijver uit de negentiende eeuw, van de fabrikant Siemens & Halske, zorgde ervoor dat de morseberichten in kopie op een strook papier terecht kwam. Restaurator en zendamateur Piet Lassche: “De morseschrijver werd ook gebruikt voor telegrammen. Het was eigenlijk de WhatsApp van vroeger. Bij ons thuis werd het ook gebruikt om grappen uit te halen. Wanneer familie ging trouwen bijvoorbeeld, dan verzonden we gelukstelegrammen middenin de nacht!”
Restauratie
Lassche: “Al enige tijd maakte deze morseschrijver deel uit van de collectie van de Radiokamer in Aviodrome. Het is een aantal jaren geleden geschonken door erfgenamen van een radioamateur. De morseschrijver werd oorspronkelijk gebruikt door de KLM en er zijn sterke aanwijzingen dat hij uit Nederlands-Indië kwam.” De morseschrijver werkte echter niet meer, waarop Piet besloot om het apparaat te restaureren.
De restauratie ging niet zonder slag of stoot en het proces duurde ongeveer zes maanden. Lassche: “Het was niet simpel! De schrijver is al tientallen jaren niet gebruikt en was erg vies. De werking van bepaalde onderdelen was ook niet helemaal duidelijk. Het apparaat wist ik, na urenlang observeren, tot het kleinste schroefje te demonteren. Van elke handeling maakte ik een foto, zodat het na het schoonmaken, weer goed in elkaar kon worden gezet.”
Leer je naam in morsecode
Op donderdag 11 januari is het ‘Leer je naam in morsecode’-dag. Lassche: “Al sinds mijn pensioen, nu ongeveer 20 jaar, ben ik met veel plezier vrijwilliger en zendamateur in de radiokamer van Luchtvaartmuseum Aviodrome. Telegrafist is inmiddels een uitgestorven beroep, maar gelukkig zijn er over de hele wereld nog honderdduizenden gepassioneerde zendamateurs.”
General manager van Aviodrome Coen Hoozemans: “Ik ben erg trots! Niet alleen op het feit dat de vrijwilligers in de radiokamer dit immateriële erfgoed op dagelijkse basis met veel plezier demonstreren, maar ook dat dit soort projecten mee naar huis genomen worden om vervolgens maandenlang en met succes gerestaureerd worden.”
In de Radiokamer van het Schipholgebouw 1928, een replica van het originele gebouw, kunnen bezoekers van Aviodrome de gerestaureerde morseschrijver bewonderen. Hoozemans: “We willen de bezoekers graag uitnodigen om kennis te maken met het uitgestorven beroep én de verre voorouder van WhatsApp!”
Voortaan altijd op de hoogte blijven van het laatste nieuws en de laatste actualiteiten? Schrijf je dan hier in voor de Aviodrome nieuwsbrief.