De enige overgebleven Fokker S.4, een historisch lesvliegtuig uit 1924, wordt in ere hersteld in het Aviodrome. Het is de enige S.4 dat de Tweede Wereldoorlog heeft overleefd en het is daarmee een van de oudste nog bestaande Nederlandse militaire vliegtuigen.
Het op te knappen toestel, met type-nummer 108, werd op 30 oktober 1924 officieel in dienst genomen. Het eenmotorige lestoestel, toen nog schoolvliegtuig genoemd, vandaar de ‘S’ in de naam, werd voor de Tweede Wereldoorlog gebruikt door de Luchtvaartafdeling (LVA) van het leger.
Drie jaar
Het vliegtuig wordt niet gerestaureerd naar de staat waarin het in 1924 werd afgeleverd, maar er is gekozen om het vliegtuig voor de helft af te bouwen en de andere helft juist deels open te laten. De verwachting is dat de restauratie een jaar of drie zal duren. Een team van ongeveer zeven vrijwilligers zal de afbouw van deze Fokker op zich nemen.
Raymond Oostergo, collectiebeheerder bij Aviodrome, legt uit: “De staalbuizen romp en de houten vleugels zijn normaal besproken bedekt met doek en daardoor niet meer te zien. Door ze niet helemaal af te dekken, krijgt de bezoeker straks niet alleen te zien hoe een vliegtuig er destijds uitzag, maar ook hoe de constructie van een vliegtuig uit begin jaren ‘20 in elkaar zat.”
Dertig toestellen
Deze dubbeldekker met propelleraandrijving had twee zitplaatsen, waarbij de instructeur en leerling achter elkaar zaten. De LVA bestelde in 1924 dertig toestellen van het destijds nieuwe model, waarvan de helft datzelfde jaar nog werd afgeleverd, waaronder deze ‘108’. De tweede helft volgde een jaar later.
De toestellen werden gebruikt tot de uitbraak van de Tweede Wereldoorlog in 1940. Een aantal toestellen was voor die tijd al afgeschreven, een ander groot deel werd na de capitulatie naar Frankrijk gebracht en gedemonteerd. Wat er daarna mee is gebeurd, is onbekend.
Duitsers geen interesse
Het op te knappen toestel in Aviodrome, met nummer 108, stond voorjaar 1940 in de Fokkerfabriek op Schiphol. Het destijds zestienjarige vliegtuig moest gerepareerd worden na een noodlanding. De Duitse bezetter had geen interesse in dit relatief oude lestoestel en liet het daarom met rust.
De romp is tijdens de oorlog verplaatst naar de Technische Hogeschool Delft en daar stond het tot 1960. In dat jaar werd de Fokker S.4 toegevoegd aan de collectie van het op Schiphol-Oost gerealiseerde nieuwe luchtvaartmuseum Aeroplanorama, een van de voorgangers van het huidige Aviodrome.
Restauraties
Er zijn daarna twee restauraties geweest. In de jaren ’80 is in samenwerking met Fokker een start gemaakt met de restauratie van de romp, maar door drukte in de fabriek is deze poging na enkele jaren weer stilgelegd. Begin deze eeuw werd de restauratie door Aviodrome vervolgd. In die periode zijn onder andere de beide vleugels gebouwd.
Met deze derde ronde heeft het luchtvaartmuseum de intentie om de restauratie af te ronden. Oostergo: “Er zullen zo veel mogelijk originele onderdelen gebruikt worden, zoals onder andere de romp, het complete landingsgestel, de Mongoose motor, een deel van de metalen beplating en de cockpitstoelen. Ook de twee rond 2009 gebouwde vleugels zullen samen met de destijds nieuw gemaakte huidbeplating en stuurvlakken worden meegenomen in het proces.”
Gereconstueerd
Niet alle onderdelen zijn nog voor handen, vertelt Oostergo. “Diverse stukken zullen daarom op basis van foto’s nagemaakt moeten worden of, indien informatie ontbreekt, op basis van voorbeelden van andere Fokker vliegtuigen uit die tijd worden gereconstrueerd.”
Het toestel wordt gerestaureerd achter in de hangaar op het terrein van het Aviodrome. Het is nu nog niet te zien voor het publiek, maar dat kan in de toekomst mogelijk veranderen.
